PM Awas Yojana प्रधानमंत्री आवास योजना (पीएमएवाय) ही भारत सरकारची एक महत्वाकांक्षी योजना आहे, जिचा मुख्य उद्देश देशातील प्रत्येक नागरिकाला स्वतःचे घर मिळावे हा आहे. या योजनेमार्फत शहरी आणि ग्रामीण भागातील आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांना घरकुल बांधण्यासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान केले जाते. सध्या या योजनेअंतर्गत नवीन अर्ज स्वीकारण्याची प्रक्रिया सुरू असून, ३१ मे २०२५ पर्यंत अर्ज भरण्यासाठी मुदतवाढ देण्यात आली आहे.
योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट
प्रधानमंत्री आवास योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटक (ईडब्ल्यूएस), अल्प उत्पन्न गट (एलआयजी), अनुसूचित जाती आणि जमातींच्या लोकांसाठी परवडणाऱ्या दरात घरे उपलब्ध करून देणे. या योजनेमुळे सर्वसामान्य नागरिकांना स्वतःच्या घराचे स्वप्न पूर्ण करण्याची संधी मिळते.
पात्रता
प्रधानमंत्री आवास योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील पात्रता निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- वयोमर्यादा: अर्जदाराचे वय किमान १८ वर्षे पूर्ण असणे आवश्यक आहे.
- घराची मालकी: अर्जदाराच्या किंवा त्याच्या कुटुंबातील कोणत्याही सदस्याच्या नावावर देशात कोठेही पक्के घर नसावे.
- उत्पन्न मर्यादा:
- आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटक (ईडब्ल्यूएस): वार्षिक उत्पन्न ३ लाख रुपयांपर्यंत
- अल्प उत्पन्न गट (एलआयजी): वार्षिक उत्पन्न ३ लाख ते ६ लाख रुपये
आवश्यक कागदपत्रे
प्रधानमंत्री आवास योजनेसाठी अर्ज करताना खालील कागदपत्रांची आवश्यकता असते:
- आधार कार्ड
- पॅन कार्ड
- मतदार ओळखपत्र
- उत्पन्नाचा दाखला
- जातीचा दाखला (अनुसूचित जाती/जमातीसाठी)
- बँक खात्याचे विवरण
- जमिनीचे कागदपत्र (स्वतःच्या जागेवर घर बांधणाऱ्यांसाठी)
- पासपोर्ट साईज फोटो
अर्ज प्रक्रिया
प्रधानमंत्री आवास योजनेसाठी अर्ज करण्याच्या दोन पद्धती आहेत:
१. ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया
- अधिकृत वेबसाईट www.pmayg.nic.in वर जा.
- “नवीन नोंदणी” पर्यायावर क्लिक करा.
- आवश्यक माहिती भरा – राज्य, जिल्हा, तालुका, गाव इत्यादी.
- वैयक्तिक माहिती जसे की नाव, आधार क्रमांक, मोबाईल नंबर, ई-मेल आयडी प्रविष्ट करा.
- कागदपत्रांची स्कॅन कॉपी अपलोड करा.
- फॉर्म भरून झाल्यावर “सबमिट” बटनावर क्लिक करा.
- अर्ज यशस्वीरित्या सबमिट झाल्यानंतर एक अर्ज क्रमांक (अप्लिकेशन आयडी) मिळेल, जो पुढील संदर्भासाठी जतन करून ठेवा.
२. ऑफलाईन अर्ज प्रक्रिया
- नजीकच्या ग्रामपंचायत कार्यालय किंवा नगरपालिका कार्यालयात जा.
- तेथून प्रधानमंत्री आवास योजनेचा अर्ज फॉर्म घ्या.
- फॉर्म काळजीपूर्वक भरा आणि आवश्यक कागदपत्रांसह संबंधित अधिकाऱ्याकडे जमा करा.
- पावती पावती म्हणून जतन करून ठेवा.
अर्जाची स्थिती तपासण्याची पद्धत
प्रधानमंत्री आवास योजनेअंतर्गत आपला अर्ज मंजूर झाला आहे की नाही हे जाणून घेण्यासाठी खालील पद्धती वापरू शकता:
१. अॅसेसमेंट आयडी असल्यास
- अधिकृत वेबसाईट https://pmaymis.gov.in वर जा.
- “सिटिझन अॅसेसमेंट” मेनू मधील “ट्रॅक योर अॅसेसमेंट स्टेटस” पर्याय निवडा.
- आपला अॅसेसमेंट आयडी आणि नोंदणीकृत मोबाईल नंबर प्रविष्ट करा.
- “सबमिट” बटनावर क्लिक करा.
- आपल्या अर्जाची सद्य स्थिती स्क्रीनवर दिसेल.
२. अॅसेसमेंट आयडी नसल्यास
- https://pmaymis.gov.in वेबसाईट उघडा.
- “सिटिझन अॅसेसमेंट” मेनूमधून “सर्च बाय नेम” पर्याय निवडा.
- आपले राज्य, जिल्हा, शहर निवडा.
- अर्जदाराचे नाव, वडिलांचे/पतीचे नाव आणि मोबाईल नंबर प्रविष्ट करा.
- “सर्च” बटनावर क्लिक करा.
- सिस्टममध्ये आपली माहिती असल्यास, आपल्या अर्जाची स्थिती दिसेल.
अनुदान रक्कम
प्रधानमंत्री आवास योजनेअंतर्गत लाभार्थ्यांना मिळणारे अनुदान क्षेत्रानुसार वेगवेगळे आहे:
ग्रामीण भागात (पीएमएवाय-जी)
- सर्वसाधारण क्षेत्रात: १.२० लाख रुपये
- पहाडी/दुर्गम/आदिवासी क्षेत्रात: १.३० लाख रुपये
शहरी भागात (पीएमएवाय-यू)
योजनेच्या चार घटकांनुसार वेगवेगळी अनुदान रक्कम:
- इन-सिटू स्लम रिडेव्हलपमेंट: प्रति घर १ लाख रुपये
- क्रेडिट लिंक्ड सबसिडी स्कीम: व्याज अनुदान २.३० लाख रुपयांपर्यंत
- अफोर्डेबल हाऊसिंग इन पार्टनरशिप: प्रति घर १.५० लाख रुपये
- बेनिफिशिअरी लेड कन्स्ट्रक्शन: प्रति घर १.५० लाख रुपये
महत्वाचे टप्पे आणि कालावधी
प्रधानमंत्री आवास योजनेअंतर्गत घरकुल पूर्ण करण्यासाठी खालील टप्पे आणि कालावधी निश्चित केले आहेत:
- पहिला हप्ता: अर्ज मंजूर झाल्यानंतर ४०% रक्कम मिळते.
- दुसरा हप्ता: घरकुलाचे काम लिंटेल लेव्हलपर्यंत पूर्ण झाल्यावर ४०% रक्कम मिळते.
- तिसरा हप्ता: घरकुल पूर्णपणे बांधून झाल्यावर उर्वरित २०% रक्कम मिळते.
घरकुल पूर्ण करण्यासाठी अर्ज मंजूर झाल्यापासून १२ महिन्यांचा कालावधी देण्यात येतो.
लाभार्थ्यांसाठी महत्त्वाच्या सूचना
- योजनेअंतर्गत घरकुल बांधताना सरकारी मापदंडांचे पालन करणे आवश्यक आहे.
- घरकुलासाठी सरकारकडून मिळणाऱ्या निधीचा वापर केवळ घर बांधकामासाठीच करावा.
- अर्ज सादर केल्यानंतर त्याची स्थिती नियमितपणे तपासत राहा.
- घरकुलाच्या प्रत्येक टप्प्यावरील कामाचे फोटो आणि प्रगती अहवाल संबंधित विभागाकडे सादर करा.
- अनुदान मिळण्यास विलंब होत असल्यास, संबंधित अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधा.
संपर्क माहिती
अधिक माहितीसाठी खालील पद्धतींनी संपर्क साधू शकता:
- टोल फ्री नंबर: १८००-११-६८८८
- ईमेल: [email protected]
- वेबसाईट: www.pmayg.nic.in
- नजीकच्या ग्रामपंचायत/नगरपालिका कार्यालयात संपर्क साधा
विशेष सूचना
२०२५ च्या आर्थिक वर्षात प्रधानमंत्री आवास योजनेअंतर्गत अर्ज भरण्याची अंतिम तारीख ३१ मे २०२५ आहे. इच्छुक लाभार्थ्यांनी या तारखेपूर्वी आपले अर्ज सादर करावेत.
स्पेशल डिस्क्लेमर
वाचकांसाठी महत्वाची सूचना: या लेखात देण्यात आलेली माहिती विविध स्रोतांमधून संकलित केली असून, ही माहिती केवळ सामान्य मार्गदर्शनासाठी आहे. प्रधानमंत्री आवास योजनेअंतर्गत अर्ज करण्यापूर्वी, कृपया अधिकृत स्रोतांमधून (सरकारी वेबसाईट, स्थानिक प्रशासन कार्यालये) संपूर्ण माहिती घ्या आणि त्यानंतरच पुढील निर्णय घ्या. योजनेच्या नियम, अटी आणि प्रक्रियेमध्ये वेळोवेळी बदल होऊ शकतात.
वाचकांनी कोणताही आर्थिक निर्णय घेण्यापूर्वी संबंधित विभागातील अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधावा आणि स्वतंत्र चौकशी करावी. या लेखाद्वारे प्रदान केलेल्या माहितीच्या आधारे घेतलेल्या कोणत्याही निर्णयाची जबाबदारी संपादक मंडळ स्वीकारत नाही.
