get free sand महाराष्ट्र शासनाने घरकुल योजनेच्या लाभार्थ्यांसाठी एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. या निर्णयानुसार, घरकुल योजनेचे लाभार्थी कुटुंबांना त्यांच्या घरबांधणीसाठी 5 ब्रास (जवळपास 100 घनफूट) वाळू मोफत उपलब्ध करून दिली जाणार आहे. ही वाळू थेट लाभार्थ्यांच्या घरापर्यंत 15 दिवसांच्या आत पोहोचवण्याची व्यवस्था केली जाणार आहे.
प्रधानमंत्री आवास योजना आणि घरकुल योजना
प्रधानमंत्री आवास योजना (PMAY) ही केंद्र सरकारने 2015 साली सुरू केलेली राष्ट्रीय पातळीवरील योजना आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटक, अल्प उत्पन्न गट आणि मध्यम उत्पन्न गटातील कुटुंबांना 2026 पर्यंत स्वतःचे घर मिळावे हा आहे. महाराष्ट्रात ही योजना घरकुल योजना म्हणून राबवली जात आहे.
घरकुल योजनेंतर्गत ग्रामीण आणि शहरी भागातील घरविहीन कुटुंबांना घर बांधण्यासाठी आर्थिक मदत आणि अनुदान दिले जाते. सामाजिक-आर्थिक निकषांवर आधारित लाभार्थ्यांची निवड केली जाते आणि त्यांची नावे स्थानिक प्रशासनाकडे नोंदवली जातात.
मोफत वाळू योजनेचा उद्देश
या नवीन उपक्रमाचे दोन प्रमुख उद्दिष्टे आहेत:
- लाभार्थ्यांवरील आर्थिक बोजा कमी करणे: बांधकाम साहित्याच्या वाढत्या किमतींमुळे गरीब कुटुंबांना घर बांधणे आर्थिकदृष्ट्या कठीण होत आहे. वाळू हे बांधकामाचे महत्त्वाचे साहित्य असून, ते मोफत देऊन लाभार्थ्यांच्या खर्चात मोठी बचत होईल.
- अवैध वाळू व्यापारावर नियंत्रण: राज्यात वाळू माफियांचा प्रभाव वाढत असून, सामान्य नागरिकांना रास्त दरात वाळू मिळणे अवघड झाले आहे. या योजनेमुळे लाभार्थ्यांना काळ्या बाजारातून वाळू खरेदी करण्याची गरज पडणार नाही.
योजनेची अंमलबजावणी
या योजनेची सुरुवात प्रथम नागपूर विभागात करण्याचे प्रस्तावित होते. महसूल मंत्री चंद्रशेखर बावनकुळे यांनी विभागीय आयुक्त, जिल्हाधिकारी आणि तहसीलदारांना घरकुल लाभार्थ्यांसाठी मोफत वाळू पुरवण्याचे निर्देश दिले होते. आता हा निर्णय राज्यभरातील सर्व घरकुल लाभार्थ्यांसाठी लागू करण्यात आला आहे. राज्याचे अर्थ राज्यमंत्री आशिष जयस्वाल यांनी याबाबत माहिती दिली आहे.
प्रत्येक लाभार्थ्याला 15 दिवसांच्या आत 5 ब्रास वाळू मोफत देण्यात येणार असून, ती थेट त्यांच्या घरापर्यंत पोहोचवली जाईल. यामुळे लाभार्थ्यांना वाळू वाहतुकीची चिंता करावी लागणार नाही.
वाळू माफियांविरुद्ध कारवाई
गडचिरोली येथे झालेल्या खरीप हंगामाच्या तयारीच्या आढावा बैठकीत सहपालकमंत्री आशिष जयस्वाल यांनी वाळू माफियांच्या कारवायांबद्दल चिंता व्यक्त केली होती. त्यांच्या मते, राज्य सरकारने वाळूसंदर्भात धोरण लागू केले असले तरी, वाळू माफिया राज्यभर सक्रिय आहेत आणि सामान्य लोकांना योग्य दरात वाळू मिळण्यास अडथळा निर्माण करतात.
जयस्वाल यांच्या म्हणण्यानुसार, “वाळू माफिया सामान्य लोकांना स्वस्त दरात वाळू मिळू देत नाहीत.” या समस्येवर उपाय म्हणून, सरकारने घरकुल लाभार्थ्यांना 5 ब्रास वाळू 650 रुपये इतक्या नाममात्र ऑफलाइन रॉयल्टी दराने घरोघरी उपलब्ध करून देण्याचे निर्देश दिले आहेत.
महाराष्ट्राचे वाळू धोरण
मोफत वाळू योजना ही महाराष्ट्राच्या सुधारित वाळू धोरणाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. या धोरणाचा उद्देश वाळू उत्खनन आणि वितरण व्यवस्था सुधारणे हा आहे. वाळूचे अनियंत्रित उत्खनन पर्यावरणास हानिकारक ठरते आणि बाजारात अस्थिरता निर्माण करते.
राज्याच्या वाळू धोरणात खालील महत्त्वाच्या बाबींचा समावेश आहे:
- वाळू उत्खननावर कठोर देखरेख ठेवणे
- ऑफलाइन रॉयल्टी पद्धतीद्वारे पारदर्शक वितरण व्यवस्था
- स्थानिक अधिकाऱ्यांमार्फत वेळेत वाळूचे वितरण सुनिश्चित करणे
घरकुल योजनेच्या लाभार्थ्यांना या धोरणात प्राधान्य देऊन, सरकारने सामाजिकदृष्ट्या दुर्बल कुटुंबांना मदत करण्याचा आणि वाळू व्यापारातील मूलभूत समस्यांवर उपाय शोधण्याचा प्रयत्न केला आहे.
योजनेचे महत्त्व आणि परिणाम
गेल्या काही वर्षांत बांधकाम क्षेत्रात साहित्याच्या किंमती वाढल्या आहेत. विशेषतः वाळूची किंमत पुरवठ्याच्या कमतरतेमुळे आणि काळाबाजारामुळे प्रचंड वाढली आहे. अशा परिस्थितीत, 5 ब्रास वाळू मोफत मिळणे हा लाभार्थ्यांसाठी मोठा दिलासा ठरणार आहे.
ही योजना विशेषतः ग्रामीण भागातील लाभार्थ्यांसाठी अधिक फायदेशीर ठरेल, कारण त्यांच्याकडे वाळू वाहतुकीची साधने उपलब्ध नसतात. घरोघरी वाळू पोहोचवण्याची व्यवस्था त्यांच्या अडचणी दूर करेल.
या योजनेमुळे घरकुल योजनेंतर्गत घरांचे बांधकाम वेगाने पूर्ण होण्यास मदत होईल, आणि सरकारच्या ‘सर्वांसाठी घरे’ या उद्दिष्टाच्या पूर्ततेस चालना मिळेल.
विशेष सूचना: सदर माहिती ऑनलाइन स्रोतांमधून संकलित केली आहे. वाचकांनी कृपया या योजनेबाबत स्वतः संपूर्ण चौकशी करून, अधिकृत माहिती मिळवून, आणि संबंधित अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधून निर्णय घ्यावा. योजनेच्या अटी, शर्ती आणि पात्रतेच्या निकषांबाबत अचूक माहिती मिळवणे आवश्यक आहे. योजनेच्या अंमलबजावणीत स्थानिक पातळीवर बदल असू शकतात.
