tur market महाराष्ट्रात तूर हे अत्यंत महत्त्वाचे कडधान्य आहे. प्रथिनांचा समृद्ध स्रोत असलेल्या या पिकाला वर्षभर मागणी असते. मे २०२५ मध्ये राज्यातील विविध बाजार समित्यांमध्ये तुरीच्या दरांत उल्लेखनीय बदल दिसून आले आहेत. शेतकरी, व्यापारी आणि ग्राहकांसाठी या बदलांचे आर्थिक महत्त्व आहे. या लेखात आपण महाराष्ट्रातील प्रमुख बाजारपेठांमधील तुरीच्या विविध प्रकारांच्या दरांचा आढावा घेणार आहोत आणि या दरांवर परिणाम करणाऱ्या घटकांचा विचार करणार आहोत.

लाल तुरीचे बाजारभाव

मे २०२५ मध्ये लाल तूर हा तुरीच्या विविध जातींमध्ये सर्वाधिक मागणी असलेला प्रकार ठरला आहे. विशेषतः अकोला, नागपूर, हिंगोली, लातूर आणि अमरावती या बाजारपेठांमध्ये लाल तुरीला उत्तम किंमत मिळत आहे.

प्रमुख बाजारपेठांमधील लाल तुरीचे दर

अकोला येथील बाजारपेठेत लाल तुरीला सर्वोच्च दर मिळाला असून, तो प्रति क्विंटल ₹७,२९० पर्यंत पोहोचला. याच बाजारपेठेत सरासरी दर ₹७,१०० च्या आसपास होता. या आकडेवारीवरून अकोला बाजारपेठेत तुरीसाठी असलेली प्रचंड मागणी स्पष्ट होते.

नागपूर येथे देखील तुरीचे दर उत्साहवर्धक राहिले. येथे सर्वसाधारण दर ₹७,०३८ इतका नोंदवला गेला, जो अन्य बाजारपेठांच्या तुलनेत अधिक आहे. नागपूर परिसरातील व्यापाऱ्यांकडून तुरीसाठी असलेली मागणी यावरून स्पष्ट होते.

लातूर हे महाराष्ट्रातील कृषी उत्पादनांचे प्रमुख केंद्र असून, येथे लाल तुरीची आवक सर्वाधिक म्हणजे ४,५६८ क्विंटल इतकी नोंदवली गेली. इतकी मोठी आवक असूनही, लातूरमध्ये कमाल दर ₹७,०१९ आणि सरासरी दर ₹६,९०० इतका उत्तम राहिला. या दरांवरून लातूर बाजारपेठेत तुरीसाठी असलेली स्थिर मागणी दिसून येते.

अमरावती बाजारपेठेत ३,६४१ क्विंटल तुरीची आवक झाली, येथे सरासरी दर ₹६,९६६ इतका नोंदवला गेला. या दरामुळे अमरावती येथील शेतकऱ्यांना चांगला फायदा झाला.

गज्जर जातीच्या तुरीचे बाजारभाव

गज्जर ही तुरीची आणखी एक लोकप्रिय जात असून, हिंगोली आणि मुरुम येथील बाजारपेठांमध्ये तिला चांगला प्रतिसाद मिळाला.

हिंगोली येथे गज्जर जातीच्या तुरीला कमाल ₹६,९०० प्रति क्विंटल आणि सरासरी ₹६,७२५ इतका दर मिळाला. हा दर शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत समाधानकारक आहे.

मुरुम येथील बाजारपेठेत गज्जर जातीच्या तुरीसाठी ₹६,७९१ इतका उच्च सरासरी दर नोंदवला गेला. येथेही तुरीची गुणवत्ता आणि मागणी यांचा समतोल साधला गेल्याचे दिसते.

पांढऱ्या तुरीचे बाजारभाव

पांढरी तूर ही महाराष्ट्रात काही विशिष्ट भागांमध्येच पिकवली जाते आणि तिचे बाजारभाव लाल तुरीपेक्षा थोडे कमी असतात.

बीड, शेवगाव, परतूर आणि कर्जत या ठिकाणी पांढरी तूर विक्रीस आली होती. शेवगाव येथे तिला कमाल ₹६,८०० प्रति क्विंटल इतका दर मिळाला, तर परतूर येथे सरासरी दर ₹६,८२६ इतका नोंदवला गेला.

पांढऱ्या तुरीला बाजारात मागणी असली तरी, लाल तुरीच्या तुलनेत तिचे दर काहीसे कमी असल्याचे स्पष्ट होते. ही तफावत गुणवत्ता, उपलब्धता आणि ग्राहकांची पसंती यांमुळे असू शकते.

स्थानिक लोकल तुरीचे बाजारभाव

स्थानिक लोकल तूर ही विशिष्ट भौगोलिक क्षेत्रांमध्ये उगवणारी आणि स्थानिक बाजारपेठांमध्ये विकली जाणारी तूर आहे. या प्रकारच्या तुरीचे दर तुलनेने कमी असले तरी, गुणवत्तेनुसार ते बदलत असतात.

उमरेड येथे स्थानिक तुरीचा सरासरी दर ₹६,३५० प्रति क्विंटल होता, अहमदपूर येथे ₹६,५७८ तर किल्ले धारूर येथे ₹६,६०१ इतका दर नोंदवला गेला.

स्थानिक तुरीच्या दरांमध्ये हा फरक मुख्यतः गुणवत्ता, आवक आणि स्थानिक मागणी यांमुळे दिसून येतो. उच्च गुणवत्तेची स्थानिक तूर असल्यास, ती चांगल्या किमतीला विकली जाऊ शकते.

आवक आणि दर यांचा संबंध

तुरीच्या आवक आणि दर यांच्यात निकट संबंध असतो. जेव्हा एखाद्या बाजारपेठेत तुरीची आवक कमी असते, तेव्हा दर वाढण्याची शक्यता असते. उदाहरणार्थ, गंगाखेड येथे केवळ ४ क्विंटल लाल तुरीची आवक झाली आणि ती थेट ₹७,००० ते ₹७,१०० या उच्च दरात विकली गेली.

लातूर येथे मात्र मोठ्या प्रमाणावर (४,५६८ क्विंटल) तुरीची आवक असूनही, दर स्थिर राहिल्याचे दिसते. यावरून लातूर बाजारपेठेत तुरीसाठी असलेली निरंतर मागणी स्पष्ट होते.

दरांवर परिणाम करणारे घटक

तुरीच्या बाजारभावावर अनेक घटक परिणाम करतात. त्यापैकी काही प्रमुख घटक पुढीलप्रमाणे:

१. हवामान: अनियमित हवामान आणि पावसाचा थेट परिणाम तुरीच्या उत्पादनावर होतो, ज्यामुळे दरांवर परिणाम होतो.

२. गुणवत्ता: दर्जेदार, उच्च प्रतीच्या तुरीला नेहमीच चांगला भाव मिळतो.

३. बाजारपेठेतील मागणी: स्थानिक ग्राहक आणि व्यापाऱ्यांकडून असलेली मागणी दरांवर मोठा प्रभाव टाकते.

४. आंतरराष्ट्रीय बाजार: जागतिक बाजारपेठेतील तुरीची मागणी देखील स्थानिक दरांवर परिणाम करते.

५. सरकारी धोरणे: किमान आधारभूत किंमत (MSP) आणि आयात-निर्यात धोरणे यांचा दरांवर परिणाम होतो.

६. साठवणूक आणि साठेबाजी: मोठ्या व्यापाऱ्यांकडून होणारी साठेबाजी देखील दरांमध्ये चढ-उतार घडवून आणू शकते.

शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे

महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांनी तुरीच्या उत्पादन आणि विक्रीसंदर्भात पुढील मुद्दे विचारात घ्यावेत:

१. गुणवत्ता सुधारणा: उच्च गुणवत्तेच्या तुरीचे उत्पादन केल्यास, चांगला भाव मिळण्याची शक्यता वाढते.

२. योग्य बाजारपेठेची निवड: ज्या बाजारपेठेत तुरीची अधिक मागणी आहे, तिथे विक्री करणे फायदेशीर ठरू शकते.

३. विक्रीचे वेळापत्रक: बाजारभावांचा अभ्यास करून, जेव्हा दर उच्च असतील तेव्हाच तूर विकणे फायद्याचे ठरते.

४. प्रक्रिया मूल्यवर्धन: तुरीवर प्राथमिक प्रक्रिया करून, जसे की स्वच्छ करणे आणि वर्गीकरण करणे, यामुळे अधिक मूल्य मिळू शकते.

५. सामूहिक विक्री: शेतकरी गटांमार्फत मोठ्या प्रमाणावर तुरीची विक्री केल्यास, अधिक वाटाघाटीची शक्ती मिळू शकते.

भविष्यातील दरांचा अंदाज

सध्याच्या बाजारभावांच्या आधारे, पुढील काही महिन्यांमध्ये तुरीच्या दरांमध्ये स्थिरता राहण्याची शक्यता आहे. मात्र, हवामान आणि पुढील हंगामातील पीक उत्पादनावर हे अवलंबून राहील.

जगभरात प्रथिनयुक्त आहारांची वाढती मागणी लक्षात घेता, तुरीसारख्या कडधान्यांना दीर्घकालीन मागणी राहण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी गुणवत्तापूर्ण उत्पादनावर भर देऊन, योग्य बाजारपेठांमध्ये विक्री करावी.

महाराष्ट्रातील तुरीच्या बाजारभावांचा आढावा घेता, मे २०२५ मध्ये विविध प्रकारच्या तुरींना चांगले दर मिळाल्याचे दिसते. लाल तूर, गज्जर जात, पांढरी तूर आणि स्थानिक तूर या सर्वांचे दर बाजारपेठेनुसार, गुणवत्तेनुसार आणि आवकेनुसार बदलतात.

शेतकऱ्यांनी गुणवत्तापूर्ण उत्पादन आणि योग्य बाजारपेठेची निवड यावर लक्ष केंद्रित करावे. व्यापाऱ्यांनी ग्राहकांची मागणी लक्षात घेऊन, योग्य दरात तूर खरेदी करावी. आणि ग्राहकांनी तुरीच्या गुणवत्तेवर भर देऊन, योग्य किंमतीत खरेदी करावी.

तुरीचे बाजारभाव हे एक गतिमान क्षेत्र आहे आणि त्यात नियमितपणे बदल होत असतात. त्यामुळे ताज्या माहितीसाठी स्थानिक बाजार समित्या, कृषी विभाग आणि कृषि वेबसाइट्सचा संदर्भ घेणे महत्त्वाचे आहे.

विशेष सूचना

वाचकांसाठी महत्त्वाची सूचना: प्रस्तुत लेखात देण्यात आलेली माहिती ही ऑनलाईन स्त्रोतांवरून संकलित केली आहे. यातील आकडेवारी आणि दर यांची पडताळणी वाचकांनी स्वतः करावी. बाजारभावांमध्ये दिवसेंदिवस बदल होत असतात, त्यामुळे विक्री किंवा खरेदीपूर्वी स्थानिक बाजार समितीशी संपर्क साधावा. या माहितीच्या आधारे घेतलेल्या निर्णयांची जबाबदारी संपूर्णपणे वाचकांची स्वतःची राहील. नवीनतम आणि अचूक माहितीसाठी कृषी विभागाचे अधिकृत स्त्रोत आणि बाजार समित्यांच्या अहवालांचा आधार घ्यावा.